تعیین الگوی کشت محصولات زراعی با تاکید بر سیاست کاهش مصرف کود و آب در استان مازندران ( مطالعه موردی شهرستان بهشهر)

چکیده:سابقه و هدف:محیط زیست یکی از مؤلفه های اصلی در سیاست های کلان جهانی بوده و بسیاری از مؤلفه های دیگر را تحت الشعاع قرار داده است به همین دلیل مهمترین عامل و پیش نیاز بسیاری از فعالیت ها در سطح کلان، سازگاری با محیط زیست است آلودگی های زیست محیطی یکی از مهمترین چالش های جامعه انسانی در قرن بیست و یکم است. کشاورزی دارای ارتباط نزدیک تری نسبت به سایر بخش های اقتصاد با محیط زیست است. محیط زیست از یک سو تامین کننده نهاده های اصلی مورد نیاز برای تولید محصولات کشاورزی همانند آب و خاک می باشد و از سوی دیگر متأثر از آلودگیهای ناشی از فعالیت های تولیدی بخش کشاورزی و به ویژه آلودگی آب و خاک به واسطه مصرف بی رویه نهاده های شیمیایی کود و سم می باشد. در دهه ی گذشته مصرف کودهای شیمیایی، اثرات و پیامدهای زیست محیطی نامطلوبی نظیرآلودگی آب و خاک و بروز مشکلاتی در خصوص وضعیت سلامت انسان ها و دیگر موجودات زنده را به همراه داشته است. هدف از این مطالعه بررسی اثرات کاهش مصرف کود و آب بر الگوی کشت شهرستان بهشهر است.مواد و روشها:در این مطالعه با استفاده از روش برنامه ریزی ریاضی مثبت(PMP) اثرات سیاست کاهش کود و آب بر الگوی کشت محصولات زراعی در زیر بخش زراعت شهرستان بهشهر، در استان مازندران بررسی شده است. برخی اطلاعات مورد نیاز این تحقیق شامل منابع در دسترس شهرستان از سازمان جهاد کشاورزی و سازمان آب منطقه‌ای منطقه مورد مطالعه و همچنین مرکز آما ایران اخذ شده است، همچنین اطلاعات هزینه تولید و درآمدی زارعین منطقه بوسیله پرسشگری از زارعین شهرستان بهشهر بدست آمده است. روش نمونه گیری در این تحقیق روش ساده تصادفی بود و تعداد 133 نفر از زراعین شهرستان بهشهر مورد پرسشگری قرار گرفتند. یافته ها:نتایج نشان داد که در سیاست کاهش کود به میزان 49 درصد سطح زیر کشت تمام محصولات زراعی کاهش می یابد و بیشترین کاهش مربوط به محصول کلزا دیم می باشد. در سیاست کاهش کود به میزان 56 درصد نیز سطح زیر کشت همه محصولات کاهش می یابد که بیشترین کاهش مربوط به محصول گندم دیم می باشد. در سیاست کاهش مقدار آب به میزان 13درصد، سطح زیر کشت محصولات آبی کاهش و سطح زیر کشت محصولات دیم تغییری نمی یابد. در سیاست کاهش مقدار آب به میزان 93/13 سطح زیر کشت محصولات آبی کاهش و سطح زیر کشت محصولات دیم( گندم دیم، جو دیم و کلزا دیم) افزایش یافته است. نتیجه گیری:با توجه به اینکه بر اساس نتایج کاهش میزان کود بیشترین تاثیر را بر محصولات دیم دارد، بنابر این توصیه می شود کاهش میزان کود در مناطقی که محصولات دیم دارند با دقت و احتیاط بیشتری اعمال گردد، همچنین از آنجا که کاهش میزان آب باعث کاهش سطح زیر کشت محصولات آبی می‌شود، بنابر این پیشنهاد می‌شود برای اینکه سطح زیر کشت محصولات آبی کاهش نیابد، همزمان راندمان آبیاری با استفاده از آبیاری تحت فشار افزایش یابد تا تولید محصولات آبی تحت تاثیر کاهش مقدار مصرف آب قرار نگیرد.واژگان کلیدی : الگوی کشت، برنامه ریزی ریاضی مثبت، کود ، آب، مازندران